Gemeente Staphorst schrijf geschiedenis met inwonersparticipatie

Experiment met de raad

Om samen met inwoners een dergelijk besluit te nemen, is er wel wat nodig. Tijd, de bereidheid van betrokkenen en volop mogelijkheden in plaats van beren op de weg. Het zaadje werd geplant toen griffier Lammy Roest-Jonkers op het Jaarcongres van de Vereniging van Griffiers Ferenc van Damme van Studio Vers Bestuur hoorde spreken. Lammy bracht de raad in contact met Studio Vers Bestuur en in november 2017 werd het raadsbesluit genomen: men ging experimenteren in een leerproces met een nieuwe rol voor de raad en een nieuwe bestemming van de Levensboomlocatie.

Rijkheid aan ideeën

Met een aantal spelregels bepaalde de gemeenteraad de leidraad (zoals dat de locatie een woonfunctie moest hebben) en werd het een open zoektocht waar inwoners van Staphorst en overheid samen experimenteerden in hun rollen rondom lokale vraagstukken. Men mocht zelf ideeën inbrengen voor het lege stuk grond. Studio Vers Bestuur was hier als procesbegeleider vanaf dag één bij betrokken. “De rijkheid aan ideeën bij de mensen is geweldig! Als raad moet je open zijn naar je inwoners. Dan lukt het dus om deze ideeën aan te boren. Maar natuurlijk kan de raad nog veel leren van dit proces. Dat is het mooie aan dit experiment.”

Gezamenlijke proces

Wat volgde waren inspiratiebijeenkomsten met bewoners, bezoeken aan scholen, expertmeetings en tussenevaluaties. Door veel informeel brainstormen hield de raad elkaar scherp op afspraken, ideeën en kaders. En de raadsleden pakten verschillende rollen op: die van feitenbrenger, coach algemeen belang, inspirator en (actieve) luisteraar. Uniek én onwennig, want is er in een gezamenlijk proces van de raad ruimte voor politieke standpunten? En hoe zorg je aan de ene kant dat je los kunt laten en ruimte biedt aan creativiteit, terwijl je als raad ook kaders wil stellen en duidelijkheid verschaffen?

Omarm momenten van moeite

Het vraagt ook om een flinke portie lef om als gemeenteraad een stap terug te doen in dit participatieproces en niet als uiteindelijke beslisser op te treden. Ferenc licht toe: “Voor een experiment zoals deze heb je een aantal ingrediënten nodig. Allereerst een coalitie van welwillenden, mensen die écht willen. Vervolgens moet je zo snel mogelijk aan de slag en het gaan doen. Je stelt je als politiek namelijk heel anders op en dat moet je blijven oefenen. En omarm die momenten van moeite waar je doorheen moet, dat hoort allemaal bij het leerproces.”

Winnend idee

De raad organiseerde publieksbijeenkomsten waarin de indieners van maar liefst 34 ideeën met elkaar en experts in gesprek konden gaan. De participatiegolf leidde tot een mooi hoogtepunt op maandagavond 21 januari jl.: de hechte gemeenschap van de gemeente Staphorst werd duidelijk zichtbaar toen er gestemd mocht worden op de beste vier plannen voor de Levensboomlocatie. Ruim 450 inwoners verzamelden zich in de kantine van SC Rouveen en stemden massaal. Als winnaar uit de bus kwam ‘Rouveen voor iedereen’, een plan waarin appartementen voor begeleid wonen voor jongvolwassenen met autisme, woonruimte voor starters en zorgappartementen voor ouderen worden gerealiseerd.

Gemeenteraad kan loslaten

De raad kijkt inmiddels met een goed gevoel terug op het experiment. “Het is positief dat inwoners hebben nagedacht over de eigen leefomgeving. Er zijn plannen gemaakt die er anders niet waren geweest,” aldus het evaluatierapport. “Hoe vaker we dit doen, hoe beter we er in worden. We hebben gedurfd om op de hoogste trede van de participatieladder te opereren. Dan was dit het maximale wat we er nu uit konden halen.”

Griffier Lammy vertelt wat dit de raad en inwoners geleerd heeft. “De inwoners weten dat zij aan zet zijn. En voor de gemeenteraad is het helder geworden dat het dus echt kan, dat loslaten. En dat het dan goed komt.” Raadslid Luuk Hoeve vult aan: “Ja, het is toch goed gekomen hè.” Lammy: “De raad heeft nu echt geleerd dat het mobiliseren van creativiteit en expertise van inwoners echt kan met een gemeenteraad die dat faciliteert en dat de inwoners vervolgens capabel genoeg zijn om goede keuzes te maken.”

Meer weten? We horen graag van je!

Meer projecten

‘Terug naar de stam en het kampvuur’

Expeditie Regio Zwolle – Hackathon

Inspiratiemiddag Festina Lente – 20 mei

Inwonerparticipatie in ’t kort

Mogen we voorstellen…

Ook samenwerken met Democratie in Actie en Studio Vers Bestuur?